Του Μάριου Αδάμου,
Εφημερίδα “ΣΗΜΕΡΙΝΗ”

Κραυγή αγωνίας από τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας που αν και βρίσκουν το θάρρος να μιλήσουν, εντούτοις, το κράτος είναι ανήμπορο να αντιμετωπίσει δραστικά το φαινόμενο και να συμβάλει στην πρόληψή του.

Ραγδαία αύξηση παρουσιάζουν τα περιστατικά και οι καταγγελίες ενδοοικογενειακής βίας στην Κύπρο. Σύμφωνα με τα ετήσια στοιχεία του  Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ), το 2017 λειτουργοί του χειρίστηκαν συνολικά 1.680 υποθέσεις, αριθμός αυξημένος κατά 45% σε σχέση με το 2016, όταν ο αριθμός των υποθέσεων ήταν 1.160. Από το σύνολο των θυμάτων, τα 172 ήταν ανήλικα παιδιά, αριθμός και πάλι αυξημένος σε σχέση με το 2016, όταν ήταν 143 (αύξηση 20%). Επίσης, καθόλη τη διάρκεια του περσινού έτους η γραμμή βοήθειας 1440 του ΣΠΑΒΟ, δέχθηκε 12.833 κλήσεις είτε από τα ίδια τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είτε από άτομα του στενού οικογενειακού ή και γειτονικού τους περιβάλλοντος. Από το σύνολο των υποθέσεων πάντως, οι 548 ήταν νέες υποθέσεις, ενώ σε 215 περιπτώσεις ζητήθηκε όπως το θύμα φιλοξενηθεί στα καταφύγια του Συνδέσμου που λειτουργεί σε Λευκωσία και Πάφο, στα οποία φιλοξενήθηκαν συνολικά πέρσι 89 άτομα (40 γυναίκες και 49 παιδιά).

Τα ευρήματα

Από περαιτέρω ανάλυση των στοιχείων προκύπτουν εξάλλου, τα εξής ενδιαφέροντα ευρήματα:
• Ένας στους πέντε (19%) Θύτες ήταν θύμα ενδοοικογενειακής βίας στο παρελθόν.
• Το 89% των θυμάτων ήταν γένους θηλυκού.
• Το 2% των θυμάτων ήταν γυναίκες εγκυμονούσες.
• Το 69% των θυμάτων είχαν παιδιά.
• Τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Θύτες ήταν το αλκοόλ (15%), ο τζόγος (7%), η χρήση ναρκωτικών (14%) και οι εξωσυζυγικές σχέσεις (19%).
• Το 16,3% των θυτών και το 29% των θυμάτων ήταν άνεργοι.
• Το 88% των θυμάτων ανέφεραν ότι είχαν βιώσει ξανά παρόμοια περιστατικά.
• Το 28% ανέφεραν ότι δέχονταν βία σε νεαρή ηλικία.

Μορφές βίας

Όσον αφορά τις μορφές της βίας, βάσει των στοιχείων, αυτές διαχωρίζονται ως εξής:
• 54% ψυχολογική και σωματική βία.
• 30% ψυχολογική βία.
• 11% ψυχολογική, σωματική και σεξουαλική βία.
• 4% ψυχολογική και σεξουαλική παρενόχληση.
• 1% παραμέληση.
Σε ότι αφορά τα ανήλικα θύματα, το είδος της βίας που τους ασκήθηκε διαχωρίζεται ως εξής:
• 41% ψυχολογική βία
• 7% ψυχολογική και σωματική βία.
• 1% παιδιά είχαν παραμεληθεί.
• 0,2% ψυχολογική και σεξουαλική βία.

Πόσοι φιλοξενήθηκαν

Ως συνεπακόλουθο των αυξημένων υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας, αύξηση παρατηρήθηκε στα άτομα που χρειάστηκε να φιλοξενηθούν στους ειδικούς χώρους του ΣΠΑΒΟ σε Λευκωσία και Πάφο. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, κατά το 2017 φιλοξενήθηκαν στον Χώρο Φιλοξενίας στη Λευκωσία 29 γυναίκες και 39 παιδιά, σε σύγκριση με 13 γυναίκες και 15 παιδιά το 2016. Ο μέσος όρος διανυκτέρευσης ήταν 34,9 βράδια σε σύγκριση με 54,5 βράδια το 2016. Επίσης, στο Χώρο Φιλοξενίας στην Πάφο φιλοξενήθηκαν 11 γυναίκες και 10 παιδιά το 2017, με μέσο όρο διανυκτέρευσης 26,5 βράδια σε σύγκριση με 11 γυναίκες και 17 παιδιά, με μέσο όρο διανυκτέρευσης 51 βράδια το 2016. 

Στοιχεία από Αστυνομία

Πέραν των στοιχείων του ΣΠΑΒΟ, ανησυχία προκαλούν και τα στοιχεία της Αστυνομίας Κύπρου. Συγκεκριμένα, από το 2012 μέχρι και το 2016 καταγγέλθηκαν 4.939 περιστατικά (760 το 2012, 796 το 2013, 893 το 2014, 949 το 2015 και 821 το 2016), εκ των οποίων τα περισσότερα αφορούσαν σε άσκηση σωματικής βίας με το ποσοστό να φτάνει το 66,33% (3.276  περιστατικά). Παράλληλα, 1.499 περιστατικά (30,35%) αφορούσαν ψυχολογική βία και 164 περιστατικά (3,32%) σεξουαλική βία. Από το σύνολο των παραπονούμενων, το 63,65% ήταν γυναίκες (3.387), το 19,53% (1.039) άντρες, το 9,15% (487) κορίτσια κάτω των 18 ετών και 7,67% (408) αγόρια κάτω των 18 ετών. Όσον αφορά τους καταγγελλόμενους, το 76,81% (3.919) ήταν άνδρες, 21,8% (1.112) γυναίκες, 1,12% (57) αγόρια κάτω των 18 ετών και 0,27% (14) κορίτσια κάτω των 18 ετών.

Που οφείλεται

Με βάση τα ως άνω ανησυχητικά στοιχεία, η Λειτουργός Εκπαίδευσης και Εθελοντισμού του ΣΠΑΒΟ, Αντρόνικα Ιταλού, σε δηλώσεις της στη «Σημερινή» της Κυριακής, ανέφερε πως «βλέπουμε ότι υπάρχει αυξητική τάση και σίγουρα δεν είναι ότι καλύτερο. Ο αυξημένος αριθμός όμως, οφείλεται κυρίως στο γεγονός πως τα θύματα ή ο περίγυρος τους (οικογένεια, γείτονες, κ.ά.) τολμούν να προβούν σε σχετικές καταγγελίες ή έστω να αναφέρουν τέτοιου είδους περιστατικά. Κατά την άποψη μας, η αύξηση των περιστατικών οφείλεται: (α) στο γεγονός πως τα άτομα ενημερώνονται για το τι εστί ενδοοικογενειακή βία, (β) ο κόσμος έχει ευαισθητοποιηθεί για θέματα ενδοοικογενειακής βίας και (γ) περισσότερα άτομα ζητούν βοήθεια ή παίρνουν τηλέφωνο για να αναφέρουν κάποιο περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας», πρόσθεσε. Ερωτηθείσα πως λαμβάνεται η απόφαση για παραπομπή κάποιων ατόμων στους Χώρους Φιλοξενίας του Συνδέσμου, η κ. Ιταλού είπε πως η παραπομπή γίνεται κατόπιν συνεννόησης με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας και την Αστυνομία, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις γίνεται μετά από αίτημα των ιδίων των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.

Ο χειρισμός από το κράτος

Πάντως, αν και το πρόβλημα αναγνωρίζεται από πλευράς Πολιτείας, εντούτοις, ακόμη απομένουν πολλά να γίνουν. Θετικό στοιχείο, ωστόσο, αποτελεί το γεγονός πως το κράτος, αναγνωρίζοντας το μέγεθος του προβλήματος, προέβη στη σύσταση Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια, η οποία ετοίμασε και υπέβαλε (Αρ, ΣΕ: 119316 και ημερ. 11.11.2016) στην αρμόδια Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το 2ο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια για μελέτη και προώθηση του στο Υπουργικό Συμβούλιο. Το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης εγκρίθηκε για υλοποίηση από το Υπουργικό Συμβούλιο (ημερ. 25.05.2017 και Αρ. Απόφασης 82.656) για τα έτη 2017 – 2019. Στο νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης παρουσιάζονται οι βασικοί στόχοι, οι προτεινόμενες δράσεις και οι υπηρεσίες / φορείς που καλούνται να αναλάβουν την ευθύνη της υλοποίησης τους. Συγκεκριμένα, το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης (2017 – 2019) περιλαμβάνει τους ακόλουθους έξι βασικούς στόχους προτεραιότητας:
• Παρακολούθηση του προβλήματος της βίας στην οικογένεια.
• Πρόληψη του φαινομένου της βίας στην οικογένεια.
• Επιμόρφωση και εξειδίκευση των επαγγελματιών.
• Αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας.
• Ενίσχυση των υπηρεσιών προστασίας και στήριξης θυμάτων βίας στην οικογένεια.
• Συντονισμός και αξιολόγηση της εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Δράσης.

Από το σύνολο των θυμάτων, τα 172 ήταν ανήλικα παιδιά, αριθμός και πάλι αυξημένος σε σχέση με το 2016, όταν ήταν 143 (αύξηση 20%).