Ψυχολογική βία

Λεκτική: ύβρεις, προσβολές, απειλές και εκφράσεις μειωτικές και υποτιμητικές.
Κοινωνική: Στοχεύει στην απομόνωση του ατόμου που δέχεται βία. Το άτομο που ασκεί βία απαγορεύει στο θύμα να έχει οποιαδήποτε σχέση με συγγενείς, φίλους, γείτονες ή ακόμα και να εργαστεί.

Οικονομική: Πλήρης οικονομική εξάρτηση του θύματος από τον θύτη.

(Απόρριψη, ανασφάλεια, έλλειψη αλληλοσεβασμού, εξευτελισμός, παραμέληση, τρομοκρατία, φωνές…)

Σωματική βία

Αναφέρεται στη βίαιη συμπεριφορά μεταξύ των μελών της οικογένειας, με αποτέλεσμα την παραβίαση της σωματικής ακεραιότητας που μπορεί να περιλαμβάνει τραυματισμούς μικρής ή μεγάλης έκτασης, οι οποίοι μπορούν να καταλήξουν ακόμα και στον θάνατο του ατόμου που δέχεται βία (μελανιές, χτυπήματα, γρατσουνιές, κάψιμο, σπρώξιμο, τσίμπημα, χαστούκι…).

Σεξουαλική βία

Βίαιη επιβολή σεξουαλικών πράξεων αντίθετοι με την επιθυμία του θύματος (χωρίς τη συνειδητή συγκατάθεση του θύματος).
(συνουσία, αιμομιξία, χάϊδεμα, έκθεση σε πορνογραφικό υλικό, έκθεση γεννητικών οργάνων).

Παραμέληση

Η παραμέληση αφορά κυρίως τα παιδιά, τους ηλικιωμένους ή άλλα άτομα που αδυνατούν για διάφορους λόγους να φροντίσουν τον εαυτό τους, όπως είναι τα άτομα με χρόνια σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως αναπηρία κλπ.

Με τον όρο “παραμέληση” περιγράφεται το φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο ένας ή περισσότεροι ενήλικες που έχουν την ευθύνη της φροντίδας ενός ατόμου, επιτρέπουν να προκληθούν στο άτομο σωματικές κακώσεις ή συνθήκες στέρησης σε τέτοιο βαθμό, ώστε συχνά να επιφέρουν σοβαρές διαταραχές σωματικής, νοητικής, συναισθηματικής ή κοινωνικής μορφής ακόμα και τον θάνατο.

Επισημαίνεται ότι άτομα με σχέση φροντίδας, μπορεί εκτός των γονέων, να είναι άλλοι συγγενείς, όπως και το προσωπικό ιδρυμάτων, δάσκαλοι, βρεφοκόμοι και άλλοι.

Σύνδρομο του «αμέτοχου θεατή»

Ως «σύνδρομο του αμέτοχου θεατή» ορίζεται η έκθεση του παιδιού για μακρό χρονικό διάστημα σε διάφορες μορφές ενδοοικογενειακής βίας, χωρίς το ίδιο να υφίσταται σωματικές κακώσεις. Η βία μεταξύ των συζύγων είναι η χαρακτηριστικότερη μορφή, ενώ άλλες μορφές είναι η κακοποίηση -σωματική ή/και σεξουαλική- άλλου αδελφού μέσα στην οικογένεια ή η βία εναντίον του παππού ή της γιαγιάς. Η λεκτική βία (βρισιές, απειλές) είναι από τις πιο χαρακτηριστικές μορφές του συνδρόμου του αμέτοχου θεατή.

Η κακοποίηση είναι απλώς μια στιγμιαία απώλεια ελέγχου.
Η βία είναι ένας τρόπος συμπεριφοράς, δεν είναι απλώς μια στιγμιαία απώλεια ελέγχου.

Τα κακοποιημένα άτομα μπορούν να αφήσουν το σπίτι τους όποτε θέλουν.
Είναι πολύ δύσκολο, ένα άτομο που κακοποιείται να εγκαταλείψει το σπίτι του, για πολλούς λόγους.

Τα κακοποιημένα άτομα είναι μαζοχιστές.
Σε κανένα δεν αρέσει η βία.

Το ποτό οδηγεί στη βίαιη συμπεριφορά.
Το ποτό είναι η αφορμή, μια δικαιολογία.

Ο θύτης θα αλλάξει αν το θύμα γίνει πιο υπάκουο και δεν τον εκνευρίζει.
Ο θύτης πάντοτε θα βρίσκει λόγους για να κακοποιεί.

Η κακοποίηση δεν προκαλεί τραυματισμό.
Η βία κλιμακώνεται και μπορεί να φτάσει μέχρι και τη δολοφονία.

Τα παιδιά χρειάζονται τους γονείς τους, ακόμη και αν αυτοί είναι βίαιοι.
Τα παιδιά μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον μεγαλώνουν με αναπτυξιακά και ψυχολογικά προβλήματα.

Το φαινόμενο της βίας παρουσιάζεται πιο συχνά και πιο έντονα στα άτομα της κατώτερης τάξης.
Η βία υπάρχει σε όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα.

Τα κακοποιημένα άτομα δεν έχουν μόρφωση.
Η κακοποίηση συμβαίνει ανεξάρτητα από το μορφωτικό επίπεδο.

Τα κακοποιημένα άτομα αξίζουν την κακοποίηση τους.
Μύθος που χρησιμοποιούν τα άτομα που ασκούν βία, προσπαθώντας να αποδείξουν ότι σωστά έπραξαν.

Περίοδος έντασης

Κατά την περίοδο έντασης το άτομο που ασκεί βία μπορεί να βρίζει και να προσβάλει το θύμα επιχειρώντας να προκαλέσει την αντίδραση του θύματος. Αν το θύμα αντιδράσει, ο θύτης βρίσκει την αφορμή για να ασκήσει βία. Πολλές φορές το θύμα φοβάται την αντίδραση του θύτη και έτσι συμπεριφέρεται σαν να φταίει. Τελικά, πάντα ο θύτης θα βρει μια δικαιολογία για να ασκήσει βία στο θύμα.

Περίοδος κακοποίησης

Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης ο θύτης είναι συνήθως εκτός ελέγχου. Αρκετές φορές το θύμα τραυματίζεται σοβαρά, ενώ κάποιες φορές παραμένει παθητικό προσπαθώντας να προστατεύσει τον εαυτό του. Άλλες φορές το θύμα απλά αμύνεται, μπορεί να κτυπήσει το θύτη ή να τρέξει και να ζητήσει βοήθεια.

Περίοδος συμφιλίωσης

Μετά την κακοποίηση το θύμα είναι πολύ ευάλωτο. Ο θύτης προσπαθεί να δικαιολογήσει τη βίαιη συμπεριφορά του, περιβάλλει το θύμα με πολλή αγάπη και απολογείται. Ο θύτης υπόσχεται ότι δεν πρόκειται να το ξανακάνει.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δημιουργείται ένας πολύ δυνατός συναισθηματικός δεσμός μεταξύ του θύματος και του θύτη, ο οποίος απομονώνει και τους δύο από την πραγματικότητα.

Όμως…

Με το πέρασμα του χρόνου, η διάρκεια των τριών περιόδων αλλάζει. Η Περίοδος Έντασης διαρκεί όλο και λιγότερο, η Περίοδος Κακοποίησης γίνεται όλο και πιο συχνή και έντονη και η Περίοδος Συμφιλίωσης μικραίνει και γίνεται πιο έντονη. Η βία αποδυναμώνει το θύμα και αλλάζει τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά του.

Γιατί Μένει το Θύμα;

Δε φεύγει για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, ακόμα κι όταν νιώθει να κινδυνεύει:

– Δεν αναγνωρίζει τον εαυτό του ως θύμα.

– Δε γνωρίζει τα δικαιώματά του.

– Φοβάται την εκδίκηση σε βάρος του ή σε βάρος των παιδιών.

– Λόγω θρησκευτικών και κοινωνικών αντιλήψεων.

– Δεν έχει δουλειά ή δυσκολεύεται να βρεί εάν το άτομο που ασκεί βία το απαγορεύει ή έχει απαγορεύσει και τις κοινωνικές σχέσεις, ακόμα και με την οικογένειά τους.

– Οικονομική εξάρτηση.

– Φόβος ότι δε θα βρει στήριξη από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον.

– Φόβος για τις επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν στην επαγγελματική θέση του συζύγου σε περίπτωση καταγγελίας της κακοποίησης.

– Φόβος / Απειλές.

– Σκέφτεται τα παιδιά και ότι θα «διαλυθεί» η οικογένεια.

– Είναι απελπισμένο.

– Πιστεύει ότι είναι αδύναμο.

– Χαμηλή αυτοεκτίμηση.

– Φόβος για αλλαγή.

– Απομόνωση.

– Κατηγορεί τον εαυτό του.

Η επαναλαμβανόμενη κακοποίηση και το άγχος του να ζουν σε μια βίαιη σχέση συχνά δημιουργεί χρόνια προβλήματα υγείας.

Τα άτομα που κακοποιούνται έχουν 50% με 70% περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν τα ακόλουθα προβλήματα υγείας:

Μακροχρόνιες επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας:

• Άγχος/ ανησυχία

• Χρόνια κατάθλιψη

• Χρόνιος πόνος (ψυχογενής πόνος, ή πόνος από κάποιο κτύπημα που δεν είναι εμφανές εξωτερικά)

• Θάνατος

• Αφυδάτωση

• Εξάρτηση από το αλκοόλ ή/και τις ψυχοδραστικές ουσίες

• Διατροφικές διαταραχές

• Υπερβολικές αντιδράσεις/ εκφράσεις συναισθημάτων σε διάφορα ερεθίσματα

• Συναισθηματική παράλυση

• Μετατραυματικό Στρες